De vrijheid van Noor Inayat Khan

In 2015 initieerde ik het project ‘De vrijheid van Noor Inayat Khan’, om middels o.a. lezingen en filmvertoningen het inspirerende levensverhaal van de onwaarschijnlijke verzetsheldin Noor Inayat Khan in Nederland onder de aandacht te brengen.

Wie was Noor Inayat Khan?
Als eerste vrouwelijke draadloze radio telegrafist die door de Britse geheime dienst vanuit Londen naar Parijs werd gestuurd neemt de Amerikaans-Indiase Noor Inayat Khan (Moskou 1914 – Dachau 1944) haar plaats in naast andere vrouwen in omliggende landen, zoals Nederland, die eveneens gedurende de Tweede Wereldoorlog werden opgeroepen of uit zichzelf actief deelnamen aan het verzet tegen de Duitse overheersing. Haar gevangenschap en uiteindelijke dood in concentratiekamp Dachau tonen de onthutsende realiteit van de oorlog vanuit een nieuw perspectief. Noors geschiedenis schijnt bovenal een nieuw licht op een voor velen in Nederland onbekend aspect ten aanzien van internationaal verzet, de rol van vrouwen hierin, de participatie van Indiërs en moslims wereldwijd en de realiteit van de concentratiekampen voor niet-joden gedurende de Tweede Wereldoorlog.

Noor was de eerstgeboren dochter van de Amerikaanse Ora Ray Baker en Hazrat Inayat Khan (1882 – 1927), een vrijzinnige Indiase moslim mysticus, musicus, filosoof en dichter van koninklijke komaf. Noors vader was de grondlegger van de internationale universele Soefibeweging in het Westen met een belangrijke vertegenwoordiging in Nederland.

Noor werd geboren in Rusland maar groeide op in Engeland en Frankrijk. Ze had een zachtaardig, dromerig karakter. Op haar 14e nam ze noodgedwongen de verantwoordelijkheid als hoofd van het gezin met nog drie kinderen op zich toen haar vader onverwacht in 1927 overleed en Noors moeder in een zware depressie terecht kwam. Noor ontwikkelde zich als een talentvol harpiste/pianiste, studeerde kinderpsychologie en stond aan het begin van een veelbelovende carrière als schrijfster toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak.

Waarom is het relevant om Noors levensverhaal in Nederland te delen?
Noors unieke levensverhaal spreekt tot de verbeelding en heeft meerwaarde als aanvulling op de verhalen van de in Nederland meest bekende vrouwelijke ‘iconen’ van de Tweede Wereldoorlog, te weten de jonge Duitse joodse Anne Frank, de mystiek aangelegde Nederlandse joodse Etty Hillesum en de Nederlandse communistische verzetsstrijdster Hannie Schaft. Zo kan Noor fungeren als welkom rolmodel voor (jongere generaties) Nederlanders met een biculturele achtergrond.

De oorlog vereiste een nuchtere kijk op de mystieke idealen van interreligieuze harmonie, dienstbaarheid en zelfopoffering waar Noor mee opgroeide. Kennis nemen van deze aspecten in verhouding tot Noor Inayat Khans achtergrond en uiteindelijke oorlogsinspanningen kan bijdragen aan een andere, positievere beeldvorming over de diversiteit waarmee islamitisch gedachtegoed zich manifesteert in de wereld en daarnaast een facet doen oplichten van de nog steeds vrij onbekende maar bepalende rol van Indiërs en moslims wereldwijd gedurende de Tweede Wereldoorlog. Dit is van waarde met het oog op voorlichting en beeldvorming.

Noors levensverhaal is in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en India inmiddels vrij bekend, maar in Nederland niet. Dat is jammer, want er zijn verscheidene verrassende aanknopingspunten met Nederland en met Den Haag in het bijzonder. Over deze aanknopingspunten is tot dusver niet eerder gepubliceerd.

Op de projectwebsite is meer informatie te vinden over Noor en ‘De vrijheid van Noor Inayat Khan’, zoals context bij haar geschiedenis en persberichten aangaande Enemy of the Reich. The Noor Inayat Khan Story, een Amerikaanse documentairefilm van UPF over Noor Inayat Khan die in 2015 tijdens het Indian Film Festival The Hague haar Nederlandse première beleefde.
Het laatste nieuws verschijnt op de Facebookpagina van het project.