Missing Voices in De Regentes 26-04-2009

Een bewolkte zondagmiddag in Den Haag. De regen dreigt in de lucht als ik Theater De Regentes binnen loop. Later op de dag zullen zes moslima’s van diverse pluimage gaan optreden voor een ladies only publiek. Hun namen: Teema, Sarah Sayeed, Mizgin & Shohreh, Simona Abdallah en Bad Brya. Wat maakt deze zes vrouwen zo bijzonder? Geen van hen klinkt hetzelfde; noch zien ze er hetzelfde uit. Ze hebben ieder hun roots in diverse windstreken, maar wonen en werken in Groot Brittannië, Denemarken of Nederland. Ze verschillen qua leeftijd en levensverhaal. Dit hebben ze gemeen: ze zijn moslima, én muzikale performers en plein publique. En die combinatie is een ongewoon unicum.

.

Bij De Regentes druppelen de geïnteresseerde meiden en vrouwen van diverse achtergronden langzaam binnen. Het is een bont en vrolijk gezelschap.

De 28-jarige Fatima Ben Hamou, ook wel bekend als Pheebz, opent die middag de reeks optredens als host van het programma. Sinds kort is zij verbonden aan het Amsterdamse SJA Meidenplaza, de meidenafdeling van het Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam. Pheebz staat daar onder andere bekend om haar danskwaliteiten, door de masterclasses breakdance die ze daar geeft. Pheebz is namelijk een zogenaamde breaker. Zij laat het publiek kennismaken met twee van de drie drijvende krachten achter het project “Missing voices – Muslim Women Music Makers”: Naz Koser van het Engelse Ulfah Arts, en Fatima Zahrab van de Deense Global World Music Venue.

Door de vragen die Pheebz Naz en Fatima voorlegt, wordt het publiek nog eens duidelijk gemaakt wat de achterliggende gedachte van “Missing Voices” is. Dat is namelijk aandacht vragen voor het ongekende muzikale talent van vele moslima’s; een podium creëren waarop dit op geheel eigen wijze getoond kan worden, en het begrip en respect voor het talent van deze meiden en vrouwen in moslimkringen hiermee in positieve zin beïnvloeden. En dat is een hele uitdaging.

Publiekelijk zingen of muziek maken is voor moslima’s in de ogen van sommige moslimgeleerden namelijk not done, en eigenlijk haram, verboden. Dat heeft alles te maken met heersende opvattingen wat betreft de religieuze en culturele perceptie van de rol en plaats van de vrouw in de samenleving. Volgens sommige islamitische geleerden blijkt uit de Koran, de sunna (de gewoonten en gedragingen van de profeet Mohammed), en de ahadith (overleveringen) dat vrouwen hun stem niet onnodig publiekelijk mogen laten horen. Ze mogen zichzelf ook niet in de volle aandacht van onbekende anderen stellen door hun gedrag. Dit zou namelijk de aandacht afleiden van het hogere, en het zou mannen verleiden om oneerbaar naar de vrouw in kwestie te kijken. De vrouw die zich toch zo gedraagt wordt vaak door dergelijke geleerden afgeschilderd als hoerig en losbandig. De Britse Naz heeft daar echter hele andere opvattingen over -en daarin staat ze niet alleen.

Naz trof gelijkgestemde zielen tijdens de World Music Expo (WOMEX) 2007, in het Spaanse Sevilla. Haar ontmoeting met de eerder genoemde Deense Fatima en de Nederlandse Wijnand Hollander (Marmoucha) zou leiden tot de oprichting van het MWMM project. Met een bijzonder succesvolle internationale samenwerking tot gevolg: dit jaar vond op Internationale Vrouwendag, 3 maart, in het Deense Kopenhagen het eerste “Missing Voices” concert plaats onder de supervisie van Fatima. Nederland is het tweede land dat werd aangedaan, waarbij Alice Hulshof namens Marmoucha de organisatie in strakke banen leidde. In mei zal nog een serie optredens in Engeland volgen.

.

En dan is het tijd voor muziek! Maar wat nu, zien we daar een man het podium oplopen? Het is DJ Badashi, aka Benjamin Hamid. Haar in een knot, bril op zijn neus; hij ziet er hip uit, in zijn bruine overhemd. Ondanks het ladies only karakter van de middag is zijn aanwezigheid vandaag gewenst: hij staat namelijk tijdens de optredens van een aantal dames achter de draaitafel. En ach; bovenin de zaal blijken nog twee heren van het geluid te zitten. En wie zou toch die witharige man zijn die daar vooraan al foto’s neemt?

Een applaus klinkt als vervolgens na DJ Badashi de Nederlandse zangeres Teema uit de coulissen komt; wellicht een nieuwe diva van de Arabische pop. Ergens doet haar stem me denken aan die van Hind. Teema’s stijl wordt wel omschreven als een mengeling van jazz, pop, dance en Arabische moderne en klassieke muziek. Dat is echter pas sinds de laatste jaren. Van jongs af aan was Teema al met muziek bezig, maar met haar Marokkaanse achtergrond heeft ze in haar tienerjaren niet direct voor de hand liggende muzikale wegen verkend: ze was actief in het Gospel World Choir, en trad her en der op met de R&B band Damez. Toch besloot Teema om de Arabische muziek weer te omarmen. Dat was een goede keuze, want inmiddels is haar ster rijzende, en wordt haar laatste single “Tiggy tiggy” op de populaire muziekzenders van Egypte, Noord-Afrika en het Midden-Oosten getoond; Zoom Mazzika en MTV Arabia. De dames in de zaal komen pas los bij dat nummer, het derde en laatste nummer dat Teema zingt. Later ontdek ik dat host Fatima aka Pheebz met een aantal andere breakers uit de Amsterdamse breakdanceformatie Soul Warriors Crew in Teema’s officiële videoclip van dat nummer figureert.

De tweede ‘Missing Voice’ is die van de Engelse zangeres, producer en MC Sarah Sayeed uit London. DJ Badashi maakt zich alvast op om voor haar te draaien. Zo klein en tenger als ze eruit ziet wanneer ze opkomt, zo verrast ben ik als ze begint te zingen en te rappen –want wat transformatie vindt er daar op dat podium plaats! Sarah loopt heen en weer tussen twee microfoons, om te rappen in de ene, en te zingen in de andere. Ze ziet er lief uit, in mijn ogen. Maar haar paardestaart zwiept heen en weer met haar hoofdbewegingen, en haar ogen flitsen als ze zingt over de staat waar de wereld zich volgens haar in bevindt. Desondanks gaat het niet alleen maar over politiek; ze heeft het ook over spiritualiteit, medemenselijkheid, en herwaardering van het vrouwelijke. Haar teksten liggen goed in het gehoor, en zijn afwisselend scherp, confronterend en fel. Toch is haar stem als ze zingt ook beheerst, zacht en mooi; een apart contrast. Sarah heeft Indiaas-Bengaalse wortels, die ze af en toe laat terugkomen in haar muziek in de vorm van zang, samples en ritmes. Verder hoor je jazzy invloeden en vette hip hop beats.

Het publiek krijgt hele andere muzikale koek bij het derde optreden: het duo Mizgin en Shohreh. DJ Badashi verlaat het podium, en ik ben verbaasd als ik een prachtige vrouw vanuit de coulissen zie komen –in een rolstoel. Dat had ik niet gezien op de promotiefoto’s! Mizgin heeft een sterke, heldere stem, en is ongelooflijk vaardig op de saz. Op de website van Missing Voices lees ik later dat Mizgin werd geboren in een bergdorpje in Turks-Koerdisch gebied. Ze was 2 jaar oud toen haar benen gedeeltelijk verlamd raakten door polio; hierdoor groeide ze geïsoleerd op, en kon ze niet naar school. Om de tijd door te brengen leerde Mizgin zichzelf zingen en de typisch Turkse saz, een snaarinstrument, te bespelen. Op haar 18e vertrok ze naar Istanbul, en spoedig daarna naar Denemarken. In 2007 werd Mizgin verkozen tot Deense vluchtelingartiest van het jaar. Collega Shohreh komt uit Iran. Shohreh is een veelzijdige vrouw. Ze gaf schilderles in Teheran, en volgde opleidingen tot grafisch- en industrieel ontwerper. In Denemarken is ze actief als multimedia designer en kunstenares. Shohreh bespeelt de daff, een grote scheldrum met ringetjes aan de binnenlijst, en danst daarbij op haar gevoel. Ze schrijft ook dromerige elektronische muziek. De combinatie van die drie dingen noemt ze Innin, en daarmee treed ze ook als zelfstandig performer op. Als Mizigin begint met spelen en zingen, danst Shohreh met een witte sjaal het podium op. Als Mizgin feller speelt, en haar zang in intensiteit toeneemt, gaat Shohreh zitten en pakt ze haar daff.

Diverse Turkse meiden achter mij beginnen mee te deinen en mee te zingen bij een bekend lied; en tot groot genoegen van Mizgin, Shohreh en de andere dames in de zaal komen ze met wat gegiechel naar het podium, om op traditionele Turkse manier in een rij met de handen ineen naast elkaar te dansen. Als Mizgin en Shohreh na een luid applaus en veel blij gejoel het podium willen verlaten om de pauze in te luiden, weet Pheebz hen nog een gewaardeerde toegift te ontlokken.

.

Na de pauze is het de beurt aan de Palestijnse Simona Abdallah, die in 1979 werd geboren in Duitsland, maar in 1986 met haar familie in Denemarken terecht kwam. In het dagelijks leven werkt ze als psychologische coach. Simona besloot op haar 15e zichzelf te leren om de darbuka en andere Arabische percussie-instrumenten te bespelen. Percussie-instrumenten worden in de Arabische wereld meestal gezien als mannelijk, en worden daarom doorgaans alleen door mannen bespeeld. Simona, als professioneel percussioniste, is hierop een bijzondere uitzondering. Haar droom: een album uitbrengen dat een mix is van Westerse en Arabische muziek, met invloeden uit rock en house. Haar grote ogen haken zich in die van het publiek, en het lijkt wel alsof ze dat doet als uitnodiging om toch vooral te komen dansen op haar soms traag plagende, dan weer opzwepende ritmes. Ze speelt haar eigen spel op diverse nummers, variërend van Egyptische buikdansmuziek tot Arabische house en dance.

Achter me hoor ik gelach, gejoel, en protesterende opmerkingen. Dezelfde Turkse dames die eerder bij Mizgin en Shohreh een dansje waagden, durven nu kennelijk toch niet te gaan dansen. Ik kijk om, en zie veel meiden en vrouwen heen en weer wiegen met verlangende blik; maar niemand komt naar voren om te dansen. Dan schud ikzelf de schroom van me af, knoop mijn sjaal om mijn heupen, en probeer me te herinneren hoe ook al weer mijn heupen en schouders vrij spel te geven om te bewegen op deze heerlijke muziek. Het werkt, want ineens bevolkt een vijfde van de zaal het podium. Simona kijkt blij, en trommelt met verve verder.

Hekkensluitster is de Amsterdamse Maryam Merabet, alias de van oorsprong Marokkaanse MC Bad Brya. Vorig jaar bracht ze haar eerste album uit, “Voicemail”, dat goed ontvangen werd. DJ Badisha ontfermt zich nu voor de gelegenheid over haar tracks. Zodra Bad Brya uit de coulissen komt valt me direct op dat zij, net als veel van de artiesten vandaag, klein is van postuur, maar een ware transformatie ondergaat op het podium. Ik vind het fantastisch om te zien wat een pit er van die kleine jonge vrouw uit gaat. Zo hip hop als ze eruit ziet, en zo ruig als de eerste songs klinken; ik sta versteld over de inhoud van haar woorden. Net als bij Sarah Sayeed hoor ik maatschappijkritische geluiden, kreten om zingeving en universeel respect, en liefde voor de medemens. Ik geniet; en met mij de zaal. Twee volle moslimmeiden met hoofddoek staan heftig mee te hip hoppen aan de zijkant van het podium, en ineens is daar Pheebz, die onverwacht midden op het podium een staaltje breakdance weggeeft waar iedereen helemaal van uit haar dak gaat. Gefluit en jubelende zaghruta’s zijn niet van de lucht. Zal ik je eens wat zeggen? Bad Brya is good.

.

En wat betreft het “Missing Voices” project an sich? Hulde aan Ulfah Arts, Marmoucha en Global World Music Venue –en aan al die dames on stage in dit project, die zo een lans breken voor elke ongehoorde muzikale moslima.

.

Daniëlle Dürst Britt, 26-04-2009.

Met dank aan Theater De Regentes, en alle hierboven genoemde personen!

.

NB: De in de UK woonachtige zangeres Sarah Yaseen trad wegens omstandigheden niet op.

.

.